Onderricht 15 september 2020

Laurence FREEMAN, Goed werk. Hoe meditatie je persoonlijk en professioneel leven verandert, Halewijn, Antwerpen, 2020

Onderricht op 15 september 2020 (vgl. o.c. blz 20-33)

* Vooraleer men aan iets begint is het goed om te weten wat men gaat doen, hoe men het gaat doen en ook wel, waarom met het gaat doen. Als we er voor kiezen om ons op het pad van de meditatie te begeven, is dat ook zo.

* Meditatie is geen techniek om zich beter te voelen en zeker ook niet om beter te functioneren. Dit kunnen wel resultaten van meditatie zijn, maar ze zijn niet het doel, beantwoorden niet aan het waarom van meditatie, toch niet de meditatie die wij beogen (CM).

* Ruim gezien is meditatie een door jezelf verrichte activiteit, een discipline, een oefening in gerichte aandacht die zowel het lichaam als de steeds actieve geest ontspant.

* Bij ons wordt die oefening in gerichte aandacht voltrekken in aandacht op één gegeven, een mantra, een gebedswoord waarin we ons ook in relatie brengen met een andere Aanwezigheid. Zo kun je stellen: meditatie is met behulp van de mantra aandachtig aanwezig zijn bij de Aanwezige.

* Het grote verschil met mindfulness (MFN) is dat hier de aandacht gericht blijft op en bij jezelf, hetgeen niet de egoïstische connotatie mag hebben van ‘alleen aandacht voor jezelf’.

* MFN is een methode, geïnspireerd door boeddhistische technieken, om stress te reduceren en de bij stress horende angst en gebrek aan aandacht.

* Het functioneert prima in therapeutische context en kan ook aangewend worden om in het functioneren de aandacht te verbeteren en dus voor een beter functioneren te zorgen: om bij kinderen meer aandacht te genereren, maar ook om bij scherpschutters van het leger in de VS hun efficiëntie op te voeren.
* Dat geldt ook voor de zgn. Transcendente Meditatie (TM), die inspiratie eerder in de hindoeïstische tradities zoekt.

* Telkens wordt dan in gecommercialiseerde vormen van TM en MFN de band en de verwijzing naar spirituele tradities vermeden en zeker alle religieus taalgebruik. Ook hier situeert zich een wezenlijk verschil met CM.

* Dat wezenlijk verschil betekent echter niet dat CM en MFN tegengesteld zijn aan elkaar. Het zijn in ieder geval oefeningen in aandacht.

* Bij MFN is de aandacht dus gericht op en bij jezelf, weliswaar niet alleen voor jezelf. Je bent zeer aandachtig voor wat er zich in jezelf afspeelt, voor wat er rondom jezelf gebeurt en hoe jij met die werkelijkheid omgaat, erop reageert.

* MFN verhoudt zich tot CM als een voorbereidende oefening, het aanzetten van de motoren voor de lancering van de raket, het noodzakelijke openen van de deur vooraleer je een huis of een kamer kunt binnengaan.

* Bij CM blijft de aandacht echter niet op en bij onszelf maar laten we die aandacht los om volledig aandachtig aanwezig te zijn bij het andere, de anderen en de Andere. Geen aandacht meer bij en op onszelf en volledige aandacht voor de/het a(A)ndere.

* Het is de kamer binnengaan, de plaats waar we vrede en harmonie vinden, het is gelanceerd worden naar een transcenderend dieper bewustzijnsniveau. Die plaats is te vinden in ons, niet in het hooggebergte van de Himalaya, niet in een abdij. Het is de plaats waar we leren zijn.

* Omdat CM zo eenvoudig is maar ook meer is dan ontspannende dingen doen,
is het niet eenvoudig, want het ‘ik’ laat niet zomaar toe dat het geen aandacht meer krijgt! De aandacht voor en van jezelf afwenden is niet eenvoudig.

* Zowel bij MFN als bij CM is ervaring van essentieel belang. Bedoeld wordt niet onmiddellijke ervaring tijdens de meditatie of snel ervaren vooruitgang, maar toch wel deze van een geleidelijke transformatie: de vruchten van de meditatie.

* De resultaten die men bereikt met MFN zijn eigenlijk de natuurlijke vruchten die ook CM oplevert. Met gaat over vermindering van stress, vermindering van gevoelens van angst en onzekerheid, verbetering van het vermogen om aandachtig te zijn, een betere bloeddruk en een beter immuniteitssysteem, een betere slaap en meer zelfcontrole, dus: minder woede-uitbarstingen en minder verslaving. Men kan beter en vreugdevoller omgaan met allerhande situaties. En je leert in ieder geval dat als je één iets tegelijk doet met volle aandacht, je het ook beter doet. Het zijn allemaal zaken die bij een goed leiderschap van pas komen en daarom is MFN zo succesrijk bij teambuilding van kaders in bedrijven, instellingen en organisaties.

* De bijkomende vruchten die CM oplevert, zijn minder opmerkelijk en niet wetenschappelijk vastgesteld. We duiden ze aan als de vruchten van de Geest, met liefde op kop. Die vruchten liggen praktisch allemaal in het domein van het relationele, in de wijze van zijn met en bij en voor anderen, niet zozeer in de wijze van functionerend omgaan met anderen. Maar ze liggen ook in het domein van de wijze waarmee we aanwezig zijn in de werkelijkheid, in een gebeuren hier-en-nu: geworteld in een relatie met de Aanwezige.

* CM leidt niet tot een verdringen van je ego, maar tot een bevrijding ervan.